نانوسلولزها، راهی برای رهایی از مشکلات شیمی درمانی
نانوسلولزها، راهی برای رهایی از مشکلات شیمی درمانی
شیمی درمانی رایج ترین و استانداردترین درمان سرطان است و تحویل هدفمند این داروها به محل تومور باعث افزایش اثربخشی آنها می شود. با این حال، داروهای اضافی همچنان می توانند در بقیه بدن گردش کنند و عوارض جانبی متعددی از جمله کم خونی، عفونت های مزمن، ریزش مو، یرقان و تب ایجاد کنند.پلیمر زیستی، پلیمری است که در طبیعت بهوسیله گیاهان، حیوانات و میکروارگانیسمها، از طریق واکنشهای بیوشیمیایی ساخته میشوند. این گونه پلیمرها قابل تجزیه و بازیافت هستند. دستهای از این پلیمرهای زیستی پلی ساکاریدها هستند. سلولز که از اعضای خانواده پلی ساکاریدهاست، بهعنوان یک پرکننده و تقویتکننده زیستتخریبپذیر، برای پلیمرهای ترموست و ترموپلاست استفاده میشود. یکی از راههای بهبود خواص پلیمرهای زیستی تبدیل آنها به ذراتی درحد ابعاد نانو و استفاده از این نانومواد بهعنوان فاز تقویتکننده در کامپوزیتهاست .نانوسلولزها را می توان بر اساس منابع و روش استخراج آنها طبقه بندی کرد.هرچند منبع اصلی سلولز فیبر گیاهی است. اما سلولز را میتوان در گیاهان، حیوانات، جلبک ها، قارچ ها و مواد معدنی یافت. نانوسلولز، در سیستمهای دارورسانی و درمانهای سرطان باعث نفوذپذیری خوب آب، فعالیت آنتی اکسیدانی،زیست سازگاری، زیست تخریب پذیری و سمیت کمتر یا بدون سمیت، می شود و این مزیتی در مقایسه با داروهای شیمی درمانی معمولی می باشد.عوارض جانبی قابل توجه شیمی درمانی، اسهال و آسیب مخاطی دستگاه گوارش است که در صورت استفاده از سیستم های نوین حمل دارو مثل نانو سلولزها این عوارض به طورچشمگیری کاهش می باید. نانوسلولز بهعنوان یکی از نانومواد جدید با قابلیتهای بالا همچون پایداری مناسب، عاملدار شدن شیمیایی و کنترل بر همکنشهای سطحی، سطح بالا و … بسیار قابل توجه است و کاربردهای متعدد و قابل دسترسی پیدا کرده است. برای کاهش اثرات غیرهدفمند داروهای ضدسرطان در طول شیمیدرمانی حذف آنها از گردش خون ضروری است به طور مثال محققین یافتند که نانوکریستالهای سلولز مودار آنیونی، به عنوان سلولز نانوکریستالی تثبیت شده با الکترواستری (ENCC)، به داروهای دارای بار مثبت در سرم انسانی متصل میشوند و DOX(دوکسوروبیسین) را بلافاصله بدون اعمال هیچ گونه سمیت سلولی و همولیتیک جذب میکنند.اهمیّت این دسته از مواد از دیدگاه علمی بهدلیل کاربرد مواد خام تجدیدپذیر و دوستدار محیط زیست است که باعث حرکت حیاتی توسعه نانوسلولزها شده است.نانو سلولزهارا می توان ابر متریال های آینده نام برد که در صنایع مختلف،به ویژه بهداشت و درمان تحولی شگرف ایجاد خواهند کرد.
مراجع:
Wijaya, C. J., Ismadji, S., & Gunawan, S. (2021). A review of lignocellulosic-derived nanoparticles for drug delivery applications: lignin nanoparticles, xylan nanoparticles, and cellulose nanocrystals. Molecules, 26(3), 676.
Anirudhan, T. S., Manjusha, V., & Sekhar, V. C. (2021). A new biodegradable nano cellulose-based drug delivery system for pH-controlled delivery of curcumin. International Journal of Biological Macromolecules, 183, 2044-2054.
Gupta, B., Mishra, V., Gharat, S., Momin, M., & Omri, A. (2021). Cellulosic polymers for enhancing drug bioavailability in ocular drug delivery systems. Pharmaceuticals, 14(11), 1201.
Karimian, A., Parsian, H., Majidinia, M., Rahimi, M., Mir, S. M., Kafil, H. S., … & Yousefi, B. (2019). Nanocrystalline cellulose: Preparation, physicochemical properties, and applications in drug delivery systems. International journal of biological macromolecules, 133, 850-859.
Khine, Y. Y., & Stenzel, M. H. (2020). Surface modified cellulose nanomaterials: a source of non-spherical nanoparticles for drug delivery. Materials Horizons, 7(7), 1727-1758.
Young, S. A., Muthami, J., Pitcher, M., Antovski, P., Wamea, P., Murphy, R. D., … & Sheikhi, A. (2022). Engineering hairy cellulose nanocrystals for chemotherapy drug capture. Materials Today Chemistry, 23, 100711.
تهیه و تنظیم خبر:
دکتر مرسده فاطمه یزدان بخش
رئیس هیات مدیره شرکت آیتین ناژو سلولز نیتا(سهامی خاص)
مدرس و مشاور مرکز علمی کاربردی جهاددانشگاهی کرج